door Pooh bear / Hebban / ****
Een vrijgemaakte slavin begint in 1795 vanuit Suriname zo haar brief aan haar voormalige meester in Holland. Helaas komt deze brief tijdens de overzeese overtocht in handen van kapers terecht. Pas in 1980 wordt deze brief opgemerkt in de Londense National Archives van Kew. Het is juist deze brief die de basis vormt voor een historische roman.
De Smeekbede vertelt ons het verhaal van Dédé en haar meester Engelbert Kelderman eind 18e eeuw. Het speelt zich afwisselend af in Suriname en Nederland, vanuit beide hoofdpersonages. Dédé wordt in slavernij geboren en hoort als klein meisje al van haar moeder over de zware scheepsreis vanuit Afrika naar Suriname. Ze groeit op met zware fysieke arbeid en wordt blootgesteld aan de vele gruwelijkheden op de plantages. Bijna tegelijkertijd hoort de Utrechtse student Engelbert Kelderman in Holland over de plantages in het mooie Suriname en de mogelijkheden om met de handel in suiker en koffie veel geld te verdienen. Na enige tijd vertrekt hij dan ook naar Suriname, op zoek naar fortuin, zijn gezin achterlatend in Holland. Engelbert wordt de nieuwe meester van Dédé. Vanaf dat moment komen beide levens samen en lees je over de schrille contrasten, maar zeker ook over de overeenkomsten. Het verhaal van Dédé is hartverscheurend en neemt vooral in de laatste hoofdstukken wat onverwachte wendingen. Van Engelbert krijgen we vooral mee zijn worsteling tussen goed en kwaad. Hij weet dat slavernij ‘an sich’ niet okay is, maar wordt ook verleid door de mooie verhalen en het vooruitzicht op meer geld. De auteur heeft hiermee wat nuances willen aanbrengen in het hoe en waarom van de slavernij.
Vanaf de eerste paar pagina’s reikt de schrijfster je – net niet teveel – historische feiten en weetjes aan uit de 18e eeuw. Auteur Lianne Damen heeft geschiedenis gestudeerd en was lang verbonden aan het Tropeninstituut. Haar ervaring is zeker terug te vinden in het verhaal. Het is zo beeldend en feitelijk weergegeven, daarbij een uitgebreide context schetsend waarbinnen de praktijken op de plantages plaatsvonden. Ik heb er erg veel van geleerd en soms ook even moeten slikken. Voor mij een waardevolle roman die ik zeker zal doorgeven aan een volgende lezer.
